valkenhorst-tocht, leende
Een wandelroute in een bosrijke omgeving kan de Valkenhorst-route zeker wel worden genoemd. Vanaf het vertrekpunt loop je over het landgoed Valkenhorst, door de buurtschap Leenderstrijp en door het Leenderbos veelal over onverharde paden. Veel bos, bestaande uit naaldbomen en loofbomen, en gedeelten met heide en enkele vennen. Onderweg enkele bezienswaardigheden zoals een molen, een kapelletje en det fotogenieke buurtschap Leenderstrijp.
Ik liep de tocht op 31 augustus 2020.
Een routebeschrijving vind je op: https://www.klikprintenwandel.nl/wandelroutes/valkenhorsttocht
De wandeling begint vanaf het genoemde parkeerterrein in het Leenderbos. Het Leenderbos ligt ten zuiden van de weg van Leende naar Valkenswaard en loopt tot aan de grens met België bij de Achelse Kluis. In het westen ligt de grens bij het riviertje de Tongelreep en in het noorden bij het natuurgebied Valkenhorst. In het oosten door Leenderstrijp en i het zuiden door het natuurreservaat Groote Heide.
In 1930 heeft Staatsbosbeheer het gebied aangekocht. Het bestond toen uit grote heidegebieden en zandverstuivingen. Men is toen in het kader van de werkverschaffing het gebied gaan aanplanten met productiebos. Door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog is het bebossen van het gebied gestaakt en zodoende zijn grote heidevelden bewaard gebleven. Ook hier wordt jaarlijks de dichte houtopstand gekapt zodat er ruimte is voor struiken en inheemse loofbomen.
Na het oversteken van de weg tussen Leende en Valkenswaard loop je natuurgebied van Landgoed Valkenhorst in. Valkenhorst wordt beheerd door het Brabants Landschap en is één van de vogelparadijzen van Brabant. Dat is echter nog niet zo lang. In vroegere tijden werden hier valken gevangen en daar waren de heidevelden zeer geschikt voor. Over de heide lag de trekroute van de slechtvalk. Vanuit Arendonk ontwikkelde men in de 16e eeuw een techniek, waarbij de valken onder boognetten werden gevangen. Daarna werden de vogels getraind en verkocht aan adellijke hoven in binnen- en buitenland. Dat kwam vooral door landvoogdes Maria van Hongarije (1531-1555). Naast Arendonk was Valkenswaard dé verzamelplaats van valkeniers. Valkenswaard (de naam zegt het al!) was er internationaal beroemd om. Het bracht veel welvaart in het dorp. Dat duurde tot de Franse Revolutie in 1789, die zoals bekend is een zware klap betekende voor de adel. Er werd sinds die tijd steeds minder gevangen en in 1925 werd de laatste wilde valk gevangen door de laatste valkenier Karel Mollen. Tot in de 19e eeuw kon iemand die een getrainde valk in zijn bezit had zijn gezin goed onderhouden.
Het landgoed was nog niet zo lang geleden eigendom van de adellijke familie Loudon. Deze familie uit Wassenaar kocht in 1921 grote stukken grond en visvijvers van de heer van Heeze. Het geslacht Loudon is oorspronkelijk afkomstig uit Schotland. De familie heeft een belangrijke rol gespeeld bij de ontwikkeling van Koninklijke Olie (Shell). Ook waren er familieleden die een belangrijke rol speelden bij de Nederlandse overheid en bij Akzo. Eén van hen, jonkheer Ronald Henry Loudon was secretaris van koningin Beatrix.
In het natuurgebied ligt Landhuis Valkenhorst (foto onder). Deze wandeling loopt voorbij de inrit naar het landhuis, maar het is toch een bijzonderheid die ik wil laten zien. Het is gebouwd in 1928 in Engelse landschapsstijl in opdracht van de heer J.W. Loudon. Later heeft zijn zoon Ronald Henry Loudon er nog gewoond. Nu is het een rijksmonument. Het wordt als exclusieve vakantiewoning verhuurd en is geschikt voor maximaal 17 personen.
Verder de route volgend zie ik naast het pad de mooie gele bloemetjes van het Vlasbekje, maar de lupinen zijn inmiddels uitgebloeid en daarvan zijn de zaaddozen in deze tijd van het jaar goed zichtbaar. Een stukje verderop komen een aantal koeien nieuwsgierig kijken wie nu weer hun wei voorbijloopt.
Het natuurgebied Valkenhorst is erg gevarieerd. Er zijn lanen met aan weerszijden prachtige statige bomen (Amerikaanse Eik), maar ook veel bos met naaldbomen waar op diverse plekken gedeelten zijn gekapt om meer open ruimten te creëren. Op veel plekken vertonen de heideplanten hun mooie kleur.
Bij een woonboerderij (zie punt 2 van de routebeschrijving) voorbij een ANWB-paddenstoel gaat de route over een zandpad richting Heeze naar een groot open heidegebied met diverse vennen. Nu in augustus staat daar de heide in volle bloei en dat is werkelijk een prachtig gezicht.
Na een wandeling door het mooie gebied zie je aan je rechterhand een verhoging in het landschap. Het blijkt het Ecoduct “Groote Heide” te zijn. Daar kunnen dieren de drukke verkeersweg tussen Leende en Valkenswaard oversteken zodat ze zowel veilig naar landgoed Valkenhorst kunnen als naar het Leenderbos. Ik ben even richting het ecoduct gelopen en had daar een mooi uitzicht over een deel van Landgoed Valkenhorst. Ook zag ik daar het mooie blauw van het Zandblauwtje.
Terug op de route hoor je het verkeer over de weg die aan het begin van deze wandeling moet worden overgestoken. Parallel aan deze weg loop je over een mooi pad richting het Fletcherhotel “Jagershorst” waar je vlakbij het hotel via een hoog klaphek Landgoed Valkenhorst verlaat. Aan de andere kant van de weg kom je in het Leenderbos waar al vrij snel enkele prachtige eikenbomen opvallen.
De route gaat steeds door het Leenderbos over diverse zandpaden (punt 4 en 5 van de routebeschrijving).
Na een behoorlijk stuk door het Leenderbos verlaat je uiteindelijk het bosgebied en gaat de route in de richting van de buurtschap “Leenderstrijp” (zie punt 6 van de routebeschrijving). Zoals de inleiding van de routebeschrijving al aangeeft noemt men hier ter plaatse de buurtschap “Strijp”. Maar voordat je Leenderstrijp in loopt passeer je de Heimolen. Bij de molen staat een mooi werkhuisje met een rieten dak.
Deze molen heeft hier niet altijd gestaan. De oorspronkelijk Heimolen stond aan de westkant van het dorp Leende op een hoge stuifzandberg die de “Molenberg” werd genoemd. Het was een korenmolen waarvan al in 1392 de eerste vermelding dateert. Op 20 juni 1754 brandde de molen af en werd herbouwd op een open heidegebied. Molenaar Piet Kerkhofs kocht de molen in 1926 en een paar jaar later richtte hij bij de molen een door een motor aangedreven houtzagerij op. De molen raakte daardoor in verval en Staatsbosbeheer kocht deze in 1934 en legde tevens het Leenderbos aan. In 1937 werd de molen gerestaureerd en vanaf 1938 werd er weer gemalen. Het noodlot sloeg echter toe en door een zware storm op 14 november 1940 werd de molen volledig vernield.
Vanaf 1987 zijn twee personen (Frans Hagenaars en André van Overdijk) onderdelen gaan vervaardigen voor een herbouw van de molen. In 2003 hebben zij de molen iets kleiner (schaal 2:3) herbouwd aan de Kapelstraat bij Leenderstrijp. Daarbij zijn nog verscheidene originele onderdelen gebruikt.
Meer weten over de bouw van deze molen? Kijk dan eens op de volgende site https://www.heiheghoogeind.nl/molen-de-bouwers.
Op de zwart/wit foto hiernaast uit 1940 staat de molen op de plek waar de “Molenberg” was.
Bij het aanleggen van nieuwe wegen en de bouw van het Molenbergviaduct in de A2 bij Leende is de Molenberg geheel afgegraven.
Links achter de molen zie je de toren van de Sint-Petrus’-Bandenkerk in Leende. Door de blaasvormige bol op de toren wordt de toren in de volksmond de “Lindse Blaos” genoemd.
Verder lopend zie je aan je rechterhand de Sint-Janskapel.
Deze eenvoudige kapel is in 1843 herbouwd op de grondvesten van een oudere kapel. In de 15e eeuw stond hier al een kapel gewijd aan Sint Jan de Doper, maar die was wel groter dan de huidige. In verband met de godsdienstoorlogen en doordat het katholieke geloof was verboden, raakte de kapel in 1648 in verval. Rond 1840 mocht het katholieke geloof weer worden uitgeoefend en werd in 1843 de nieuwe kapel gebouwd. Later hebben enkele restauraties plaatsgevonden, in 1973 en in 1999. In de kapel bevindt zich een keramieken replica van een houten schotel met daarop een Sint-Janshoofd. Het origineel werd in de nacht van 29 op 30 december 1975 gestolen.
En dan loop je de buurtschap Leenderstrijp binnen. Het heeft een beschermd dorpsgezicht en is een verzameling van oorspronkelijk allemaal boerderijen in een langgerekt lint (‘Strijp’ betekent ‘lint’ of ‘rij’) rondom een driehoekig plein met de naam “Kaetsveld”, wat als het centrum van deze aloude buurtschap wordt gezien. Deze driehoekige openbare ruimte is karakteristiek voor vele Brabantse akkerdorpen. Oorspronkelijk deed het dienst als verzamelplaats voor het vee. Daarnaast was het een ontmoetingsplaats voor dorpelingen om zaken te bespreken of om gewoon nieuwtjes uit te wisselen.
Er staan vele mooie boerderijen en in een ervan is Fietscafé “De Hospes” gevestigd. En de plaatselijke imker verkoopt er zijn honing.
Het unieke van de buurtschap Leenderstrijp is dat er geen doorgaand verkeer mogelijk is.
Na het verlaten van Leenderstrijp gaat de route weer door het Leenderbos over mooie bospaden en langs kleine heideveldjes.
Na de vele bospaden kom je bij een groot heideveld aan je rechterhand waar de route links omheen loopt (punt 8 van de routebeschrijving).
Ook hier is het een prachtig gezicht die bloeiende heide en dat nodigt uit tot het nemen van vele foto’s.
Na het prachtige heidegebied vervolgt de route zijn weg via slingerende graspaden en onverharde bospaden door het Leenderbos. Even voor het eind van deze wandeling kom je nog langs een gebouw van Staatsbosbeheer waarna je weer bij het startpunt uitkomt.
Reactie plaatsen
Reacties
Bedankt Adrie. Ik heb de link geplaatst bij het verhaal over de molen.
Mooi verslag! Bijzonder is de bouw van molen op schaal. Voor eventuele interesseerde staat er een leuk verhaal van Frans Hagenaars, een van de bouwers op de site van Plattelandsvereniging Hei, Heg & Hoogeind https://www.heiheghoogeind.nl/molen-de-bouwers/ uit Leenderstrijp om een stukje te citeren: Eenieder heeft wel een bezigheid, die hij of zij in de vrije tijd graag doet. We noemen dat een hobby. en als zo’n hobby zich richt op één onderwerp, en men er jaren mee bezig is. wordt dit wel een levenswerk genoemd.